Zima to trudny czas dla roślin ogrodowych, które muszą stawić czoła niskim temperaturom, mrozom, śniegowi, wiatrowi i innym niekorzystnym warunkom. Niektóre rośliny są bardziej odporne na zimno, a inne wymagają specjalnej ochrony i pielęgnacji, aby przetrwać do wiosny. Jak więc dbać o rośliny w ogrodzie zimą? W tym artykule przedstawimy ci najważniejsze porady i wskazówki, które pomogą ci zabezpieczyć rośliny przed mrozem i śniegiem.

Rodzaje roślin ogrodowych i ich mrozoodporność

Rośliny ogrodowe to rośliny, które uprawiamy w ogrodzie, na rabatach, w donicach, pojemnikach lub skrzynkach. Rośliny ogrodowe można podzielić na kilka rodzajów, w zależności od ich cyklu życiowego i sposobu uprawy. W tym rozdziale przedstawimy ci cztery najczęściej spotykane rodzaje roślin ogrodowych: rośliny jednoroczne i dwuletnie, rośliny byliny, rośliny cebulowe i bulwiaste, rośliny krzewy i drzewa. Omówimy ich charakterystykę i przykłady, a także ich mrozoodporność, czyli zdolność do przetrwania niskich temperatur bez uszkodzenia.

Rośliny jednoroczne i dwuletnie

Rośliny jednoroczne i dwuletnie to rośliny, które żyją jeden lub dwa lata. Rośliny jednoroczne to rośliny, które w ciągu jednego roku wykiełkują z nasion, zakwitną, wydadzą nasiona i obumrą. Rośliny dwuletnie to rośliny, które w pierwszym roku wykiełkują z nasion i rosną, a w drugim roku zakwitną, wydadzą nasiona i obumrą. Przykłady roślin jednorocznych i dwuletnich to:

• Rośliny jednoroczne: aksamitka, begonia, chaber, cynia, lewkonie, lobelia, maciejka, nagietek, niecierpek, petunia, portulaka, szałwia, werbena, zatrwian, zinnia
• Rośliny dwuletnie: bieluń, bratek, dzwonek, fiołek, goździk, lilia, malwa, naparstnica, niezapominajka, pierwiosnek, stokrotka, śnieżyczka, tobołki, wrzos, zimowit

Rośliny jednoroczne i dwuletnie są zwykle mało mrozoodporne, co oznacza, że nie są w stanie przetrwać niskich temperatur poniżej 0 stopni Celsjusza. Dlatego należy je sadzić wiosną, po ustąpieniu przymrozków, i wykopywać jesienią, przed nadejściem zimy. Niektóre rośliny jednoroczne i dwuletnie mogą samosiewać się z nasion, które pozostawiły w glebie, i wykiełkować na wiosnę, tworząc nowe rośliny. Jeśli chcemy zachować nasiona roślin jednorocznych i dwuletnich na przyszły rok, należy je zebrać z dojrzałych owoców lub torebek nasiennych, wysuszyć i przechowywać w suchym i chłodnym miejscu.

Rośliny byliny

Rośliny byliny to rośliny, które żyją więcej niż dwa lata. Rośliny byliny to rośliny, które co roku odrastają z korzeni, bulw, kłączy lub rozłogów, a ich część nadziemna obumiera na zimę. Przykłady roślin bylin to:

• Rośliny byliny: astra, chryzantema, dalia, echinacea, floks, funkie, geranium, goździk, hortensja, irys, jaśminowiec, krokus, lawenda, lilak, magnolia, mak, malina, narcyz, piwonia, poziomka, rudbekia, sasanka, tulipan, wrzos, żurawka

Rośliny byliny są zwykle średnio mrozoodporne, co oznacza, że mogą przetrwać niskie temperatury od -5 do -15 stopni Celsjusza. Dlatego należy je sadzić wiosną lub latem, aby zdążyły się dobrze ukorzenić i zakwitnąć, i zabezpieczać jesienią, przed nadejściem zimy. Niektóre rośliny byliny mogą być sadzone jesienią, jeśli są to rośliny wczesnowiosenne, które kwitną przed innymi roślinami. Jeśli chcemy zachować rośliny byliny na przyszły rok, należy je przyciąć, oczyścić z uschniętych liści i kwiatów, i okryć warstwą ściółki, liści, słomy, kory lub agrowłókniny, która zabezpieczy je przed mrozem i wilgocią.

Rośliny cebulowe i bulwiaste

Rośliny cebulowe i bulwiaste to rośliny, które mają pod ziemią organy spichrzowe w postaci cebul, bulw, kłączy lub rozłogów. Rośliny cebulowe i bulwiaste to rośliny, które co roku odrastają z tych organów, a ich część nadziemna obumiera na zimę. Przykłady roślin cebulowych i bulwiastych to:

• Rośliny cebulowe: czosnek, frezja, gladiola, hiacynt, krokus, lilia, narcyz, szachownica, szafirek, tulipan
• Rośliny bulwiaste: begonia, dalia, irys, kalia, mieczyk, piwonia, storczyk, ziemniak

Rośliny cebulowe i bulwiaste są zwykle słabo mrozoodporne, co oznacza, że nie są w stanie przetrwać niskich temperatur poniżej -5 stopni Celsjusza. Dlatego należy je sadzić wiosną lub latem, aby zdążyły się dobrze ukorzenić i zakwitnąć, i wykopywać jesienią, przed nadejściem zimy. Niektóre rośliny cebulowe i bulwiaste mogą być sadzone jesienią, jeśli są to rośliny wczesnowiosenne, które kwitną przed innymi roślinami. Jeśli chcemy zachować rośliny cebulowe i bulwiaste na przyszły rok, należy je wykopać, oczyścić z ziemi i uschniętych liści, wysuszyć i przechowywać w suchym i chłodnym miejscu.

Rośliny krzewy i drzewa

Rośliny krzewy i drzewa to rośliny, które mają zdrewniałe pędy i osiągają duże rozmiary. Co roku odrastają z pni, gałęzi i korzeni, a ich część nadziemna może być zimozielona lub liściasta. Przykłady roślin krzewów i drzew to:

• Rośliny krzewy: azalia, berberys, bez, bukszpan, forsycja, hortensja, jaśminowiec, kalina, klon, magnolia, róża, tawuła, tuj
• Rośliny drzewa: brzoza, cis, dąb, grab, jabłoń, jarząb, jesion, kasztan, klon, lipa, modrzew, sosna, świerk, wiśnia, wierzba

Rośliny krzewy i drzewa są zwykle bardzo mrozoodporne, co oznacza, że mogą przetrwać niskie temperatury poniżej -15 stopni Celsjusza. Dlatego należy je sadzić wiosną lub jesienią, aby zdążyły się dobrze ukorzenić i zakwitnąć, i nie wymagają specjalnej ochrony przed zimą. Niektóre rośliny krzewy i drzewa mogą być sadzone latem, jeśli są to rośliny zimozielone, które nie tracą liści na zimę. Jeśli chcemy zachować rośliny krzewy i drzewa na przyszły rok, należy je przyciąć, oczyścić z uschniętych liści i kwiatów, i okryć warstwą ściółki, liści, słomy, kory lub agrowłókniny, która zabezpieczy je przed mrozem i wilgocią.

Zimowa pielęgnacja roślin ogrodowych

W poprzednim rozdziale przedstawiliśmy ci cztery rodzaje roślin ogrodowych i ich mrozoodporność. W tym rozdziale podamy ci najważniejsze porady i wskazówki, jak dbać o rośliny w ogrodzie zimą. Dowiesz się, jak zabezpieczyć rośliny przed mrozem i śniegiem, podlewać je odpowiednio, nawozić i przycinać, a także zapobiegać i zwalczać choroby i szkodniki, które mogą zaatakować rośliny w zimie. Zapraszamy do lektury!

Jak zabezpieczyć rośliny przed mrozem i śniegiem?

Jednym z największych zagrożeń dla roślin w zimie jest mróz, który może uszkodzić lub zabić rośliny, jeśli nie są one odpowiednio zabezpieczone. Mróz powoduje, że woda w komórkach roślin zamarza i pęka, co prowadzi do uszkodzenia tkanek i organów roślin. Mróz może także spowodować odmrożenia, czyli zniszczenie części nadziemnych roślin, takich jak liście, kwiaty, pędy czy owoce. Śnieg natomiast może mieć zarówno pozytywne, jak i negatywne skutki dla roślin. Z jednej strony, śnieg może chronić rośliny przed mrozem, tworząc izolacyjną warstwę, która zapobiega utracie ciepła i wilgoci. Z drugiej strony, śnieg może obciążać i łamać rośliny, zwłaszcza te wysokie i delikatne, takie jak drzewa czy krzewy. Dlatego należy zabezpieczyć rośliny przed mrozem i śniegiem, stosując odpowiednie materiały i metody. Oto kilka sposobów, jak to zrobić:

1. Osłanianie roślin: polega na przykrywaniu roślin materiałami, które chronią je przed mrozem i śniegiem, takimi jak ściółka, liście, słoma, kora, agrowłóknina, folia, papier, tektura, kosze, donice, skrzynki czy worki. Osłanianie roślin należy stosować głównie dla roślin słabo i średnio mrozoodpornych, takich jak rośliny cebulowe, bulwiaste, byliny czy niektóre krzewy i drzewa. Osłanianie roślin należy wykonać jesienią, przed nadejściem pierwszych przymrozków, i zdjąć wiosną, po ustąpieniu ostatnich przymrozków. Osłanianie roślin należy sprawdzać i poprawiać co kilka tygodni, aby upewnić się, że są one dobrze zabezpieczone i nie ma w nich wilgoci, pleśni czy szkodników.
2. Podlewanie roślin: polega na dostarczaniu roślinom wody, która zapobiega ich wysychaniu i zwiększa ich odporność na mróz. Podlewanie roślin należy stosować głównie dla roślin zimozielonych, takich jak niektóre krzewy i drzewa, które nie tracą liści na zimę i nadal parują wodę. Podlewanie roślin należy wykonać jesienią, przed nadejściem pierwszych przymrozków, i wiosną, po ustąpieniu ostatnich przymrozków. Podlewanie roślin należy wykonać w ciepły i suchy dzień, najlepiej rano lub wieczorem, aby uniknąć parowania i zamarzania wody. Podlewanie roślin należy wykonać umiarkowanie, aby nie spowodować zbyt dużej wilgotności gleby, która może sprzyjać chorobom i szkodnikom.
3. Nawożenie roślin: polega na dostarczaniu roślinom składników odżywczych, które zwiększają ich siłę i odporność na mróz. Nawożenie roślin należy stosować głównie dla roślin młodych i słabych, które potrzebują dodatkowego wsparcia. Nawożenie roślin należy wykonać jesienią, przed nadejściem pierwszych przymrozków, i wiosną, po ustąpieniu ostatnich przymrozków. Nawożenie roślin należy wykonać z użyciem nawozów organicznych, takich jak kompost, obornik, torf, kora, liście, słoma czy popiół, które poprawiają strukturę i żyzność gleby, a także nawozów mineralnych, takich jak azot, fosfor, potas, wapń, magnez czy żelazo, które dostarczają roślinom niezbędnych pierwiastków. Nawożenie roślin należy wykonać zgodnie z dawkami i terminami podanymi na opakowaniach nawozów, aby nie spowodować nadmiaru lub niedoboru składników odżywczych, które mogą być szkodliwe dla roślin.
4. Przycinanie roślin: polega na usuwaniu z roślin nadmiernych, uszkodzonych, chorych lub nieestetycznych części, takich jak liście, kwiaty, pędy, gałęzie czy korzenie. Przycinanie roślin ma na celu poprawienie ich zdrowia, kształtu, kwitnienia i owocowania. Przycinanie roślin należy stosować głównie dla roślin krzewów i drzew, które mają zdrewniałe pędy i osiągają duże rozmiary. Przycinanie roślin należy wykonać jesienią, przed nadejściem pierwszych przymrozków, i wiosną, po ustąpieniu ostatnich przymrozków. Przycinanie roślin należy wykonać z użyciem odpowiednich narzędzi, takich jak nożyce, sekatory, piły, łopaty czy szpadle, które są ostre, czyste i dezynfekowane. Przycinanie roślin należy wykonać zgodnie z zasadami i technikami przycinania, które zależą od rodzaju i gatunku rośliny, jej wieku, stanu i porządanego efektu.

Jak podlewać rośliny w zimie?

Podlewanie roślin w zimie jest równie ważne, co podlewanie roślin w lecie, ponieważ rośliny potrzebują wody do życia i wzrostu. Jednak podlewanie roślin w zimie wymaga większej ostrożności i umiaru, ponieważ nadmiar lub niedobór wody może być szkodliwy dla roślin. Nadmiar wody może spowodować gnicie korzeni, pleśnienie, choroby i szkodniki, a także zamarzanie i pękanie roślin. Niedobór wody może spowodować wysychanie, więdnięcie, brak kwitnienia i owocowania, a także osłabienie i obumieranie roślin. Dlatego należy podlewać rośliny w zimie zgodnie z następującymi zasadami:

• Podlewać rośliny tylko wtedy, gdy gleba jest sucha w głębi kilku centymetrów, a nie tylko na powierzchni. Można to sprawdzić, wkładając palec lub patyk w ziemię i sprawdzając, czy jest wilgotna czy sucha.
• Podlewać rośliny w ciepły i suchy dzień, najlepiej rano lub wieczorem, aby uniknąć parowania i zamarzania wody. Nie podlewać roślin, gdy temperatura jest poniżej 0 stopni Celsjusza, gdy pada deszcz, śnieg lub grad, gdy wieje silny wiatr, lub gdy rośliny są pokryte szronem lub lodem.
• Podlewać rośliny umiarkowanie, dostarczając im tyle wody, ile potrzebują, a nie więcej. Nie zalewać roślin, ani nie zostawiać wody w podstawkach, donicach czy pojemnikach. Nie podlewać roślin z góry, lecz z dołu, podlewając bezpośrednio glebę przy korzeniach, aby nie zmoczyć liści, kwiatów czy pędów.
• Podlewać rośliny wodą o odpowiedniej temperaturze, która nie jest ani zbyt zimna, ani zbyt ciepła. Najlepiej podlewać rośliny wodą o temperaturze pokojowej, która jest zbliżona do temperatury gleby i powietrza. Nie podlewać roślin wodą z kranu, lodowatą lub wrzącą, ponieważ może to spowodować szok termiczny i uszkodzenie roślin.

Jak nawozić rośliny w zimie?

Nawożenie roślin w zimie jest ważne, ponieważ dostarcza roślinom składników odżywczych, które są niezbędne do ich życia i wzrostu. Jednak nawożenie roślin w zimie wymaga większej ostrożności i umiaru, ponieważ nadmiar lub niedobór składników odżywczych może być szkodliwy dla roślin. Nadmiar składników odżywczych może spowodować nadmierny wzrost, osłabienie, choroby i szkodniki, a także zanieczyszczenie gleby i wody. Niedobór składników odżywczych może spowodować niedorozwój, brak kwitnienia i owocowania, a także osłabienie i obumieranie roślin. Dlatego należy nawozić rośliny w zimie zgodnie z następującymi zasadami:

• Nawozić rośliny tylko wtedy, gdy gleba jest uboga w składniki odżywcze, a rośliny wykazują objawy niedoboru, takie jak żółknięcie, zasychanie, zniekształcenie czy plamistość liści. Można to sprawdzić, wykonując analizę gleby lub obserwując stan roślin.
• Nawozić rośliny w ciepły i suchy dzień, najlepiej rano lub wieczorem, aby uniknąć parowania i zamarzania nawozu. Nie nawozić roślin, gdy temperatura jest poniżej 0 stopni Celsjusza, gdy pada deszcz, śnieg lub grad, gdy wieje silny wiatr, lub gdy rośliny są pokryte szronem lub lodem.
• Nawozić rośliny umiarkowanie, dostarczając im tyle składników odżywczych, ile potrzebują, a nie więcej. Nie przesadzać z ilością i częstotliwością nawożenia, ani nie zmieniać gwałtownie rodzaju i składu nawozu. Nie nawozić roślin z góry, lecz z dołu, rozsypując nawóz równomiernie wokół korzeni, aby nie spalić liści, kwiatów czy pędów.
• Nawozić rośliny nawozami organicznymi, takimi jak kompost, obornik, torf, kora, liście, słoma czy popiół, które poprawiają strukturę i żyzność gleby, a także nawozami mineralnymi, takimi jak azot, fosfor, potas, wapń, magnez czy żelazo, które dostarczają roślinom niezbędnych pierwiastków. Nawozić rośliny zgodnie z dawkami i terminami podanymi na opakowaniach nawozów, lub według własnego doświadczenia i obserwacji.

• Przycinać rośliny z użyciem odpowiednich narzędzi, takich jak nożyce, sekatory, piły, łopaty czy szpadle, które są ostre, czyste i dezynfekowane. Nie używać narzędzi tępych, brudnych lub zardzewiałych, ponieważ mogą one uszkodzić lub zainfekować rośliny.
• Przycinać rośliny zgodnie z zasadami i technikami przycinania, które zależą od rodzaju i gatunku rośliny, jej wieku, stanu i porządanego efektu. Niektóre rośliny należy przycinać jesienią, przed nadejściem zimy, aby usunąć stare i chore części i przygotować je do zimowego odpoczynku. Niektóre rośliny należy przycinać wiosną, po ustąpieniu zimy, aby pobudzić je do wzrostu i kwitnienia. Niektóre rośliny należy przycinać regularnie, co kilka tygodni lub miesięcy, aby utrzymać ich kształt i zdrowie. Niektóre rośliny należy przycinać rzadko lub wcale, aby nie zakłócać ich naturalnego cyklu życiowego.

Zimowe choroby i szkodniki roślin ogrodowych

W zimie rośliny ogrodowe są narażone na wiele chorób i szkodników, które mogą zaszkodzić ich zdrowiu i urodzie. Choroby i szkodniki roślin to organizmy żywe lub nieożywione, które atakują rośliny, powodując im uszkodzenia, deformacje, plamy, dziury, pleśń, gnicie, więdnięcie, obumieranie lub śmierć. Choroby i szkodniki roślin mogą być przenoszone przez wiatr, wodę, glebę, nasiona, narzędzia, ludzi, zwierzęta lub inne rośliny. Dlatego należy zapobiegać i zwalczać choroby i szkodniki roślin w zimie, stosując odpowiednie środki i preparaty. Oto kilka sposobów, jak to zrobić:

• Zapobieganie i profilaktyka roślin przed chorobami i szkodnikami: polega na tworzeniu warunków, które utrudniają lub uniemożliwiają rozwój i rozprzestrzenianie się chorób i szkodników. Zapobieganie i profilaktyka roślin przed chorobami i szkodnikami należy stosować przez cały rok, ale szczególnie w zimie, gdy rośliny są osłabione i podatne na ataki. Zapobieganie i profilaktyka roślin przed chorobami i szkodnikami polega na:
  1. Wyborze i sadzeniu roślin odpornych na choroby i szkodniki, odpowiednich do warunków glebowych, klimatycznych i świetlnych, oraz zgodnych z zasadami dobrego sąsiedztwa i zmianowania.
  2. Pielęgnacji roślin zgodnie z zasadami podlewania, nawożenia, przycinania i zabezpieczania, aby zapewnić im odpowiednią wilgotność, żyzność, przewiewność i ochronę.
  3. Czyszczeniu i dezynfekcji narzędzi, podłoża, podstawek, donic, pojemników czy skrzynek, aby usunąć z nich resztki roślin, ziemi, wody, nawozu czy śmieci, które mogą być źródłem chorób i szkodników.
  4. Usuwaniu i niszczeniu chorych, uszkodzonych, zainfekowanych lub zarażonych części roślin, takich jak liście, kwiaty, pędy, gałęzie czy korzenie, aby nie przenosić chorób i szkodników na inne rośliny.
  5. Stosowaniu środków zapobiegawczych, takich jak preparaty biologiczne, naturalne, ekologiczne czy domowe, które wzmacniają odporność roślin, odstraszają lub zwalczają choroby i szkodniki, nie szkodząc przy tym środowisku ani zdrowiu ludzi i zwierząt.