Rodzajów gwintów jest wiele, w zależności od zapotrzebowania na dany typ, do wyboru mamy masę możliwości. Jednak najpierw trzeba określić, co to jest gwint? Gwint jest śrubowym nacięciem na powierzchni walcowej lub stożkowej, może on być wykonany na powierzchni zewnętrznej lub wewnętrznej. Obydwa te rodzaje są ze sobą komplementarne, pod względem dobranego kształtu. Wykonując ruch obrotowy części, która ma gwint zewnętrzny, powoduje to, że przesuwa się on względem części z gwintem wewnętrznym. Często gwint jest interpretowany jak równia pochyła, która została nawinięta na powierzchnię walcową. Podstawowymi parametrami gwintu jest średnia gwintu, średnica podziałowa śruby d2 oraz nakrętki D2, podziałka gwintu, skok gwintu P, zaokrąglenie szczytu i dna bruzdy gwintu R. Podziału gwintów dokonuje się na podstawie ich przeznaczenia, a więc wyróżnia się gwint pociągowy lub złączny. Ze względu na kształt gwintu wyróżnić można gwint do drewna, gwint metryczny, okrągły, prostokątny, gwint rowerowy, stożkowy, toczny, trapezowy niesymetryczny i symetryczny, gwint trójkątny oraz gwint walcowy. Podziału można dokonać również ze względu na umiejscowienie, a więc gwint zewnętrzny lub wewnętrzny. Można też spotkać gwinty pojedyncze, dwukrotne, drobnozwojowe, grubozwojowe, a także normalny, oraz biorąc pod uwagę sposób skręcania, czyli gwint lewy i gwint prawy.
Oznaczenia gwintów
Każdy z rodzajów gwintów posiada indywidualne oznaczenie, które umożliwia identyfikację danego rodzaju. I tak na przykład M oznaczać będzie gwint metryczny, a MF gwint metryczny drobnozwojny. UNC to skrót oznaczający gwint calowy zunifikowany, zwykły, a UNF gwint calowy, zunifikowany drobnozwojny. Gwint calowy oznacza się skrótem BSF, jest to dokładnie gwint calowy Whitwortha, drobnozwojny. Innym rodzajem gwintu calowego jest UNEF, czyli gwint zunifikowany, calowy, drobnozwojny, stosowany zazwyczaj przy cienkich ścianach. W przypadku gwintów rurowych oznacza się je odpowiednio Rp jako rurowy, walcowy wewnętrzny, skrót Rc oznacza rurowy, stożkowy, wewnętrznt, Tr jako trapezowy.
Gwint calowy i metryczny – różnice
W krajach stosujących system metryczny używa się najczęściej gwintów o średnicy, która jest wielokrotnością milimetra. Jednak istnieją wyjątki od reguły i w tym przypadku jest to hydraulika, w której wykorzystuje się gwinty calowe Whitwortha oraz gazowe rurowe walcowe. Na oznaczenie tych gwintów składa się między innymi wartość średnicy w calach i liczba zwojów gwintu na cal. W przypadku tych pierwszych jest to średnica zewnętrzna, a przy rurowych walcowych średnica wewnętrzna. W przypadku gwintów metrycznych, są to takie, których średnica gwintu jest podawana w milimetrach i stanowi typoszereg liczb naturalnych lub ich ułamków dziesiętnych, jak w przypadku gwintów drobnych. Gwinty metryczne oznacza się za pomocą kodu Mn, w którym n oznacza średnicę gwintu w milimetrach. Różnica pomiędzy gwintem calowym a metrycznym polega na wyrażaniu wartości średnicy znamionowej tych gwintów, a także skoku gwintu i w zależności od jednostki, w przypadku gwintu calowego wartości te podawane są w calach, a w gwintach metrycznych wartość średnicy opisywana jest za pomocą milimetrów. Gwinty metryczne są to zwykłe gwinty, które nie mają specjalnego oznaczenia, oprócz wartości średnicy, podana jest również przedziałka. Rzadszym rodzajem gwintów metrycznych są wielozwojowe oraz lewozwojne. Gwinty calowe są ułożone w szeregi i jest to podstawa do ich klasyfikacji, a więc wyróżnić można gwinty calowe zwykłe, drobnozwojne, a także bardzo drobnozwojne oraz o jednakowej podziałce. Gwinty te różnią się także oznaczeniem, ponieważ w przypadku metrycznych określane są za pomocą litery oraz liczby milimetrów, a do calowych wykorzystywane są wyłącznie litery. Skrót UNC oznacza zwykły gwint calowy, UNF – drobnozwojny, bardzo drobnozwojny UNEF, a o stałej podziałce oznacza UN.
Zarys gwintu
Gwinty charakteryzują się również przeznaczeniem i w zależności od niego klasyfikuje się je pod względem zarysu. Wyróżnia się typowe zarysy gwintów: metryczny do wszystkich branży przemysłu mechanicznego, American Buttress do armatury i połączeń rurowych, TR DIN 103, do przemysłu mechanicznego, śrub pociągowych w ruchomych częściach maszyn, API wykorzystywany do połączeń rurowych kołnierzowych, a także UNJ w przemyśle lotniczym, NPT w armaturze, czy Acme również w śrubach pociągowych ruchomych elementów maszyny.
